Xarici ölkələrdən vətəndaşlıq alan məmur övladları: qanun nə deyir? - SİYAHI

Bakupost.az-ın xəbərinə görə, onların böyük əksəriyyəti Azərbaycandan kənarda investisiya, yaxud daşınmaz əmlak üzərindən müvəqqəti və ya daimi yaşamaq hüququ əldə edib, sonra isə vətəndaşlıq alıblar. Ayrı-ayrı ölkələrə böyük məbləğdə investisiya qoyan şəxs təbii ki, həmin investisiyanı qorumaq üçün o ölkələr qarşısında müəyyən öhdəliklər də götürür.

İkili vətəndaşlıq dedikdə şəxsin iki dövlətin vətəndaşlığına mənsub olması başa düşülür. İkili vətəndaşlıq daha çox uşağın müxtəlif ölkələrin vətəndaşlarından doğulması nəticəsində yaranır. Bu hal uşağın gələcəkdə ikili vətəndaşlığa mənsub olması imkanı əldə etməsinə gətirib çıxarır. 

Daha çox rast gəlinən hallardan biri isə naturalizasiya yolu ilə başqa dövlətin vətəndaşlığını əldə etməkdir. Son illər xaricdə vətəndaşlıq əldə edən Azərbaycan vətəndaşları isə daha çox sərmayə qoymaqla həmin ölkələrin vətəndaşlığını alırlar. Bu zaman ikili vətəndaşlığı olan şəxslər hər iki ölkədə hüquq və azadlıqlara malik olduğu kimi, onlar hər iki dövlət qarşısında öhdəliklər də götürürlər.

Xarici dövlətin vətəndaşlığını qəbul etmiş Azərbaycan vətəndaşı müvafiq icra hakimiyyəti orqanına 1 ay müddətində bu barədə yazılı məlumat verməsə, Cinayət Məcəlləsi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyət daşıyır.

"Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığı haqqında” Qanunun 10-cu maddəsində göstərilir ki, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı olan şəxsin ikili vətəndaşlığı olduqda (Azərbaycan Respublikası vətəndaşlığı ilə yanaşı, digər dövlətin (dövlətlərin) vətəndaşı olduqda) həmin şəxsin xarici dövlətin vətəndaşlığına mənsubiyyəti, Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq müqavilələrində nəzərdə tutulmuş və ya Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndinə müvafiq surətdə həll edilmiş hallar istisna olmaqla tanınmır.

Qanunun 10-cu maddənin ikinci hissəsinə görə, xarici dövlətin vətəndaşlığını qəbul etmiş Azərbaycan vətəndaşı Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinə və Dövlət Miqrasiya Xidmətinə 1 ay müddətində bu barədə yazılı məlumat verməlidir. Belə məlumatı verməyən şəxslər Cinayət Məcəlləsi ilə nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.

 

Məsələn, Azərbaycanın Səhiyyə naziri Oktay Şirəliyevin Rusiya vətəndaşları olan ailə üzvlərinin, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri Allahşükür Paşazadənin Türkiyə vətəndaşı olan oğlu Məhəmməd Paşazadənin, baş nazirin 1-ci müavini Yaqub Eyyubovun İngiltərə vətəndaşı olan oğlu Orxan Eyyubovun bu ikinci vətəndaşlıqlarını nə zaman və hansı əsaslarla əldə etmələri maraqlıdır.

İnvestisiya əsasında vətəndaşlığını verən İngiltərədə Fövqəladə hallar naziri Kəmaləddin Heydərovun iki oğlunun (Taleh və Nicat Heydərovlar), Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin sədri Əhməd Əhmədzadənin oğlu Cümə Əhmədzadənin və onun həyat yoldaşının, sabiq Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri Hüseynqulu Bağırovun həyat yoldaşı Liana Bağırova, oğlu Lətif Bağırov, qızı Sevinc Bağırova və bacısı Düriyyə Nuriyevanın, sabiq Milli Təhlükəsizlik naziri Eldar Mahmudovun oğlu Anar Mahmudovun və onun həyat yoldaşının hansı əsaslarla ikinci vətəndaşlıqlarını aldığı da məlum deyil.

Sabiq nəqliyyat naziri Ziya Məmmədovun oğlu Anar Məmmədovun təxminən 25 milyon dollar investisiya qoymaqla Böyük Britaniya vətəndaşlığı aldığı iddia olunur. Keçmiş kənd təsərrüfatı naziri Heydər Əsədovun oğlu Asif Əsədzadənin də bir o qədər investisiya əsasında Britaniya vətəndaşlığını əldə etdiyi bildirilir. Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin sabiq rəisi Aydın Bəşirovun oğlu İlqar Bəşirov da Böyük Britaniya vətəndaşıdır. Onun adı əsasən neft qaçaqmalçılığı ilə bağlı xəbərlərdə mərkəzi fiqur kimi keçir. Dövlət Dəmir Yolu İdarəsinin sabiq rəisi Arif Əsgərovun oğlu Elnar Əsgərovun da Britaniya vətəndaşı olduğu bildirilir.

Dövlət Miqrasiya Xidməti hər il müəyyən insanların vətəndaşlıqdan məhrum edilməsi ilə bağlı rəylər hazırlamaqla məhkəmələrə göndərir. 2017-ci ildə 202 şəxsin Azərbaycan vətəndaşlığından məhrum edilməsi ilə bağlı rəylər hazırlamaqla müvafiq məhkəməyə təqdim edib. Buna baxmayaraq, Azərbaycan Respublikasında yüksək dövlət vəzifəsi tutan şəxsin və ya şəxslərin ailə üzvlərinin xüsusilə hərbi xidmət yaşında olan övladlarının digər dövlətin vətəndaşlığını müəyyən sərmayə müqabilində əldə etməsi haqqında isə heç bir açıqlama verilmir. Əslində, yüksək dövlət vəzifəsi tutan məmur ordusunun hərəkəti Azərbaycan Respublikasının təhlükəsizliyinə ciddi zərər vuran davranış kimi dəyərləndirilməli və həmin şəxslərin məsuliyyət məsələsi həll olumalıdır. 

Dövlət Miqrasiya Xidmətinin məlumatına görə, son bir ildə 2300-dən çox Azərbaycan vətəndaşı xarici dövlətin vətəndaşlığını könüllü qəbul edib. Onlardan 1509 nəfəri "Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığı haqqında" qanununa 2014-cü ildə edilmiş dəyişikliklərin qüvvəyə mindiyi tarixdən sonra xarici ölkə vətəndaşlığını əldə edib. Könüllü müraciətlər əsasən, Türkiyə və Rusiya vətəndaşlığını qəbul etmiş şəxslərdən gəlib.

Dövlət Miqrasiya Xidməti 2018-ci ilin iyun ayınadək başqa ölkənin vətəndaşlığını qəbul edən və müvafiq dövlət orqanlarına məlumat verməyən 293 nəfər barədə məlumatı tədbir görülməsi üçün Azərbaycan Baş Prokurorluğuna təqdim edib.

Məsələ burdadır ki, ikili vətəndaşlıqla bağlı yaranan münasibətlərin idarə olunmasına Azərbaycan hazır deyil. Digər sahələrdə olduğu kimi bu sahədən də daha çox faydalananlar məmurlar və onların ailə üzvləridir.

Azərbaycanın 2 milyondan çox vətəndaşı fərqli ölkələrdə yaşayır. Onlardan azı 1,7 milyonu seçicidir. Amma sonuncu seçkilərdə məlum oldu ki, Azərbaycanın xaricdə yalnız 13 min seçicisi qeydiyyatdır. Xarici ölkələrdə 40-dan çox seçki məntəqəsi yaradılmışdı və onlarda cəmi 13 min Azərbaycan vətəndaşının səs verməsi nəzərdə tutulurdu. Bu o deməkdir ki, xaricdə konsulluq qeydiyyatına düşən azərbaycanlıların sayı cəmi 13 000 nəfərdir.

Avropa dövlətlərində vətəndaşlıq almaq üçün ödənişli qaydalar mövcuddur. Misalçün, Macarıstanda vətəndaşlıq almaq istəyən əcnəbinin 322 min dollarlıq bond alması kifayətdir. Maltada vətəndaşlıq almaq istəyən 1,57 milyon dollar verməlidir. Kiprdə vətəndaşlıq almaq istəyən şəxs 6,2 milyon dollar xərcə düşməlidir.

Hesab edirik ki, yüksək vəzifəli məmurların xarici ölkələrin vətəndaşlığını alan övladları haqqında müfaviq dövlət qurumları da ciddi araşdırma aparmalı və siyahı hazırlamalıdır.