Kələkidə başa düşdüm ki, insan çətinə düşəndə yox, tək qalanda sınır - Litvalı jurnalistlə MÜSAHİBƏ

- Çünki bu günə kimi mənim haqqımda Azərbaycan mediasında çox az yazılıb və bir müsahibəm yayımlanıb. O da lap çoxdan olub. Bir-iki mətbuat orqanı və “Bakı fəhləsi” qəzetini çıxmaq şərtilə mənə müsahibə üçün çox az müraciət olunur. Sən müsahibə istəyəndə açığını deyim çox sevindim, həm də təəccübləndim.

- Daha çox təəccübləndirir. Azərbaycanın o qanlı-qadalı illərində, informasiya blokadasını yarmağı bacaran demək olar ki, yeganə xarici jurnalist olaraq buna həmişə təəccüb etmişəm. Amma istəməzdim söhbətimiz giley-güzar ab-havasında davam etsin. Bütün hallarda Azərbaycan və azərbaycanlılar mənim üçün dəyərlidir.

- İndiki yaşda və təcrübədə olsaydım, bir çox şeyləri fərqli şəkildə həyata keçirərdim (bir qədər fikirə gedir). Bilmirəm bəlkə də edə bilməzdim. Çünki o vaxt mən texniki baxımdan təmin olunmamışdım. Təsəvvür et, fotoqrafam, amma fotoaparatım yox idi. Çəkilişə gedəndə başqasından fotoaparat götürürdüm, çəkilişdən sonra qaytarırdım. O dövrdə Azərbaycan hökumətinin informasiya məsələsinə xeyli laqeyd yanaşması vardı. Məsələn, mən Litvadan vurub Azərbaycana gəlmişdim, Qarabağda baş verənləri dünyaya çatdırmaq üçün fəaliyyət göstərirdim, amma bu fəaliyyət o vaxt heç kimə maraqlı deyildi. Dövlət adamları ilə əlaqə yaratmaq olmurdu. Əksəriyyəti Rusiyaya işləyən, rusların mövqeyini müdafiə edən adamlar idi və onları Qarabağın, qarabağlıların taleyi maraqlandırmırdı. Təsəvvür et, o vaxt xaricdən gələn jurnalistlər üçün bir məntəqə belə yox idi. Dövlət tərəfindən heç bir rəsmi məlumat verilmirdi bizə. Ancaq gördüklərimizi yazırdıq. O vaxt ümumiyyətlə, elə bir mühit idi ki, heç kimi sənin nə düşündüyün, nə yazdığın, kimə xəbər apardığın, hansı mövqedə dayandığın maraqlandırmırdı. Bu zaman təbii ki, xarici media nümayəndələri narazı qalırdılar. Onlar düşünürdülər ki, əgər bizim işimiz yerli camaata, hakimiyyətə lazım deyilsə, onlar bizimlə maraqlanmırsa, nə üçün Azərbaycanda baş verənləri dünyaya çatdırmağa cəhd etməliyik? Nə üçün risk almalıyıq?

- Əbülfəz Elçibəylə görüş çox maraqlı bir görüş idi. Əslində bu görüş mənim onu deyil, onun məni görmək istədiyi üçün baş tutdu. Çünki çox çətin vaxtlar idi. Azərbaycan informasiya blokadasında idi. Düzgün və doğru informasiyaların yayılmasına ciddi maneələr var idi. Bayaq da qeyd etdiyim kimi, heç o vaxt Azərbaycanda çoxları bunda maraqlı deyildi. Əlbülfəz Elçibəy digərləri ilə müqayisədə çox düzgün yanaşma sərgiləyirdi. O, Azərbaycanda baş verənlərin yayılmasında, dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırılmasında çox maraqlı idi. Həmin dövrdə Azərbaycanda daha çox Rusiyadan gələn jurnalistlər fəaliyyət göstərirdilər. Onlara daha çox şərait yaradılırdı. Rus jurnalistlər də istər-istəməz Kremlə bağlı idi. Kremlin də təbii ki, Azərbaycanda baş verənlərin dünyaya necə çatdırılmasında öz maraqları var idi. Ona görə də xəbərlərin obyektiv şəkildə dünyaya çatdırılması mümkünsüz idi. Əbülfəz Elçibəy bilirdi ki, mən orada hər şeyi olduğu kimi dünyaya çatdıran yeganə jurnalistəm. Ona görə də o mənimlə görüşmək istədi.

- Bu, mənimçün gözlənilməz bir hadisə idi. Düşün ki, oturub çay içirsən və birdən qara kostyumlu adamlar gəlib deyir ki, sən indi prezidentin yanına gedirsən. Bu tarixdə çox az insanın başına gələn hadisədir. Mənim üçün o qədər qeyri-adi bir hadisə idi ki, köynəyimi belə dəyişə bilmədim. Müharibə şəraitində əynimdəki kirli köynək və cins şalvar, ayağımda idman ayaqqabısı ilə prezidentlə görüşə getdim (gülür). Hesab edirəm, bir jurnalistin peşəkarlığı ondan ibarətdir ki, o hər bir şəraitdə, bütün şərtlər altında müsahibə almağa və obyektiv olmağa hazır olmalıdır. Mənə yolda məlumat verdilər ki, prezident sualları Azərbaycan dilində cavablandıracaq. Tərcüməçi olacaq yanımızda və bizə söhbət üçün 10-15 dəqiqə zaman ayrılacaq. Bir də vaxtı uzatmamağı tövsiyə etdilər.

- Düşünürəm ki, olar. Mənim onda 23 yaşım var idi və çox təcrübəsiz bir jurnalist idim. Elçibəylə görüşü çox gözlənilməz, amma həyatımda baş verən ən möhtəşəm hadisələrdən biri kimi qiymətləndirirəm. Çünki o görüş mənim üçün həqiqətən çox əhəmiyyətli idi. Mənim Elçibəylə müsahibəm Litvanın ən yaxşı qəzetində - "Lietuvos rytas"da çap olundu.Yol boyu mən Elçibəyə hansı sualları verəcəyimi düşünürdüm. Əlbəttə, eyni hadisə indi baş vermiş olsaydı, mən ona tamamilə fərqli suallar verərdim, daha ciddi hazırlaşardım. Amma dediyim kimi, o vaxt mənim hazırlaşmağa vaxtım yox idi, şərait də buna imkan vermirdi.

Elçibəylə görüş zamanı o, əvvəlcə Azərbaycan dilində danışmağa başladı. Ancaq tərcümə prosesi çox uzun çəkirdi və ikimiz də anlayırdıq ki, zaman itiririk. Ona görə də birbaşa rus dilində danışmaq qərarına gəldi. Rusca çox normal danışırdı, mən onu rahat başa düşürdüm. Birbaşa müsahibə daha rahat idi. Çünk mənə nə cavab verəcəyini əvvəlcədən təxmin edir və növbəti sualımı ona uyğun hazırlayırdım.

Elçibəylə müsahibə mənə Azərbaycandan daha çox Litvada böyük uğur gətirdi. Azərbaycan prezidentindən üzbəüz müsahibə almağım Litvada hər kəsi təəccübləndirmişdi.

- Çox qeyri-adi bir insan idi. Onun dünyaya baxışı hərkəsinki kimi deyildi. O, əsl demokrat idi. Bəlkə də əsl demokrat olması onu məhvə apardı. Elçibəy hər şeyi çox açıq və dəqiq danışırdı. Onu da qeyd edim ki, həmin dövrdə Elçibəy jurnalistlərlə görüşməyi sevmirdi. Heç bir jurnalisti qəbul etmirdi. Özü də deyirdi ki, “mən xalqım üçün bir şey etməyənə qədər jurnalistlərə müsahibə verməyəcəyəm”. Bəzən olur, sosial mediada bəzi insanların Elçibəy haqqında mənfi şeylər danışdıqlarını görürəm və çox təəssüf edirəm. Görəsən, o insanlar həmin dövrdə, həmin kürsüdə, həmin yolda olsaydılar, hansı mövqe tutardılar, özlərini necə aparardılar? Elçibəyə daş atmazdan əvvəl o insanlar məncə, bunu düşünməlidilər. Bilirsən, Elçibəy çox çətin bir vaxtda hakimiyyətə gəlmişdi. Həm tarixi, həm siyasi baxımından çox çətin bir vaxt idi və Elçibəy ağır qərarlar vermək məcburiyyətində idi.

- Hesab edirəm ki, mən jurnalistikaya yeni bir mərhələ gətirdim. 21-ci əsr jurnalistikasında mənim yazım yeni bir yol, yeni bir cığır açdı. Bilirsən, jurnalistlər adətən, istədiyi materialı aldıqdan sonra onlar üçün müsahiblərin heç bir xüsusiliyi qalmır. Amma mənim üçün belə olmadı. Həmin görüş bizim Elçibəylə ilk olsa da, son görüşümüz olmadı. Biz ondan sonra da bir neçə dəfə görüşdük. O, Kələkiyə gedəndən sonra onu doğma evində də ziyarət etdim. Evinin qarşısında böyük bir ağac var idi. Biz onunla həmin ağacın altında görüşdük, çay içdik, Azərbaycanın gələcəyindən uzun-uzadı söhbətlər etdik. Elçibəy o vaxt meydanda tək qalmışdı. Onunla söhbət edəndə mən başa düşdüm ki, insan çətinliyə düşəndə sınmır, insan tək qalanda sınır. O vaxt sınır ki, onun əziyyətinə, onun qət etdiyi yola, onun qərarlarına heç kəs fikir vermir, o heç kəsə lazım deyil. İnsan bunu hiss etdikdə sınır.

- Onunla görüş, o müsahibə mənim həyatımda çox şeyi dəyişdi. Xüsusilə düşüncələrimdə. Elçibəylə görüşüb tanış olduqdan sonra mən başqa bir insanın həyəcanını yaşamağı, başqalarının dərdinə necə şərik olmağı öyrəndim. Bizim yaşadığımız dünyaya başqa gözlə baxmağa başladım. Mən Azərbaycan anasının, qadınını göz yaşlarını öz dərdim kimi qəbul etməyi öyrəndim.

- 1993-cü ildə “Respublika” qəzetinin redaksiyasına gəldim, mənə Naxçıvana getməyi təklif etdilər. Gedib o zaman Naxçıvan Ali Məclisinin sədri olan Heydər Əliyevlə görüşmək lazım idi. O, vəziyyətlə bağlı doğru məlumat verəcəkdi. Birtəhər Naxçıvana gəldim və ertəsi gün Heydər Əliyevlə görüşdüm.

Təcrübəsiz jurnalist olduğum üçün bu müsahibə çətin oldu. Ofisə necə girdiyimi heç vaxt unutmayacağam. Otaqda çox adam var idi. Əliyev ayağa qalxdı, salam verdi və danışmağa başladı. Onun stolunun üstündə qəzet, birinci səhifəsində isə mənim yazım var idi.

Müsahibədən sonra mənə dedi: “Madam qonağımsan, nəyə ehtiyacın olduğunu söylə, mən kömək edərəm”. Ordubada və Sədərəyə getmək istəyirdim, dostum Ordubadda yaşayırdı, Sədərəkdə isə erməni qoşunlarının kimyəvi silahdan istifadə etdiyi barədə məlumatım var idi, daha çox bilmək istəyirdim. Heydər Əliyev mənə öz maşını və sürücüsünü verdi.

Sevinirəm ki, ölkə üçün belə çətin bir zamanda məni qəbul edən bu heyrətamiz insanla görüşə bildim.

- Mənim üçün ordan hazırladığım xəbərlərdə qeyd etdiyim ölüm sayı sadə rəqəmlər deyildi. Mən onların hər birini hiss edirdim. Hər birinin ağrısını onlarla birlikdə yaşayırdım. Mən orda bir insanın taleyi ilə bütün xalqın taleyini görməyi öyrəndim və düşünürəm ki, bunu sətirlərə çevirməyi bacardım.

- Çox çətin oldu (susur). Qəribədir ki, həyatımda ilk dəfə hansısa suala cavab verməkdə çətinlik çəkirəm. Gərək buna görə məni bağışlayasan. Sən demək olar ki, sari simlərə toxunursan. Buna görə səni təbrik edirəm. Amma mən bu barədə çox danışmaq istəmirəm. Ümid edirəm ki, anlayış göstərəcəksən.

- Onların hamısı bir nəfər kimi mənim adımı bilir. Müharibənin ən qızğın vaxtlarında dəfələrlə cəbhəyə getdim və informasiya blokadasını yarıb Azərbaycanda baş verənləri, erməni vəhşiliklərini dünyaya çatdırdım Bu erməniləri çox qəzəbləndirmişdi. Onlar elə bilirdi ki, mən də digər xarici, xüsusilə rusiyalı jurnalistlər kimi ermənilərin “həqiqəti”ni yazacam. Amma onların gözlədiyi şey baş vermədi. Litvanın ən yaxşı qəzetlərində məqalələrim çıxdı. Hər şeyi olduğu kimi, nə görmüşdümsə, nöqtəsinə qədər yazmışdım. Erməni millətçiləri tərəfindən dəfələrlə hədələnmişəm. Bəli, məni öldürmək üçün əmr verilmişdi.

Bilirsən, ermənilər üçün ümumi bir rəqəm səsləndirmək adi haldır. Onların ən çox çəkindikləri şey baş verən hadisələrdə zərər çəkmiş bir şəxs haqqında danışmaqdır. Qarabağda əsirlikdə olan insanlara göstərdikləri işgəncələri, dinc əhaliyə qarşı törətdikləri vəhşilikləri konkret bir şəxs üzərindən detallarına qədər yazanda onlar bundan qorxurlar.

- Aydındır ki, hər bir redaksiyanın müəyyən çərçivələri olur və heç bir redaksiya istəmir ki, onunla çalışan jurnalist həmin çərçivələrdən kənara çıxsın. Amma mənim heç vaxt çərçivəm olmayıb. Mən Qarabağda müharibə zamanı məsələlərə daha geniş aspektdən baxmağa çalışırdım. Bu baxımdan Qarabağ faciəsi mənə azad jurnalist olmaq üçün güc verdi. Qarabağ hadisələri mənə güc verdi ki, ilk təhdidlərdə, çətinliklərdə dayanmayım, həvəsdən düşməyim, təslim olmayım. Mübarizə aparım. Əlbəttə mən də büdrəmişəm. Bir çoxları kimi səhv də etmişəm. Amma öz səhvlərimdən öyrənmişəm, nəticə çıxartmışam. Səhvlərimi etiraf etməkdən və düzəltməkdən heç zaman qorxmamışam. Qarabağ müharibəsində sanki başqa bir mərhələyə qədəm qoydum. Bu mənim üçün çox əhəmiyyətli idi.

- Təəssüf ki, daha bir ədalətsiz müharibəyə şahidlik edirik. Bu müharibə azad, suveren bir ölkənin işğal edilməsi məqsədini güdür. Amma Ukrayna təslim olmur. Məncə, heç vaxt da təslim olmayacaq. Putin bütün sülh şəhərlərini məhv edir. Amma bu gün Rusiya təkcə Ukraynanı məhv etmir. Əslində Rusiya özünü, minillik tarixini, mədəniyyətini, ədəbiyyatını, idmanla bağlı əldə etdiyi uğurları, iqtisadi gücünü məhv edir. Hansı ki, Stalin sona qədər edə bilməmişdi, ancaq Putin bunu sona çatdırır. Bilirsənmi, bu gün Rusiyada yaşayan azad insanlar həbs olunmaqdan qorxduğu üçün Rusiyanı tərk edir. Onlar əslində müharibə istəmirlər və bu müharibəni ədalətsiz hesab edirlər.

- Rus əsgəri heç vaxt özünü normal aparmayıb. Biz bu gün Ukraynadakı vəziyyəti Baltikyanı ölkələrdə də görmüşdük. Əlləri bağlı vəziyyətdə öldürülmüş yüzlərlə insanı küçələrdə görmək mümkündür. Bununla bağlı yetərli qədər fotolar da var. İstəsən, mən onları sənə təqdim edə bilərəm. Rus əsgəri eyni vəhşilikləri Berlində də həyata keçirdi. Bir çox alman kəndlərində qadınlar rus əsgərləri tərəfindən təcavüzə məruz qaldı. Onların bir çoxu intihar etdi, bəzilərini isə rus əsgərləri güllələdi. Rusiya bu gün həmin hadisələri Ukraynada törədir. Putin birmənalı olaraq qatildir. Onu başqa cür adlandırmaq mümkün deyil. Putini yaxşı gələcək gözləmir. O ya mühakimə olunacaq, ya da Rusiyada haralardasa gizlənmək məcburiyyətində qalacaq.

Xocalıya gəlincə, Xocalı mənim qəlbimdə böyük bir yaradır. Üzərindən illər keçsə də, əlimdən gəldiyi qədər çalışıram ki, orda baş verənləri dünyaya çatdırım. O vaxt Sovet hökumtənin dağıldığı bir vaxt idi və Qarabağ kimi bir neçə bölgədə qaynar nöqtələr yaranmışdı. Moskva və ermənilər elə qələmə verirdilər ki, guya Xocalının azad edilməsi əməliyyatı aparılır. Təbii ki, bu əməliyyat Moskvanın diktəsi ilə həyata keçirilirdi. Düz anlamısan. Buça faciəsi mənə də Xocalını xatırlatdı. Bu faciə bir daha sübut etdi ki, Xocalıda törədilən cinayətləri erməni terrorçuları həyata keçirib. Onların arxasında rus əsgəri dayanırdı.

- Xocalı kimi dəhşətli faciə istər-istəməz insanın taleyinə, vəziyyətinə birbaşa təsir edir. Sən istəsən də, istəməsən də, bir müddət o dəhşətlə yaşamalı olursan. Heç kimə bəlli etməsən də, daxilən bu dəhşəti yaşayırsan. Amma bu, həyatın sonrakı mərhələlərində özünü göstərir. Bir hərbi jurnalistin döyüş meydanında gördüklərindən təsirlənməsi yolverilməzdir.

Hərbi jurnalist əgər çox emosional davranır, təlaşa qapılırsa və özünü ələ ala bilmirsə, o həmin ərazidən dərhal uzaqlaşmalıdır. Çünki hərbi jurnalistikada təlaş qəti qadağandır. İnsan gördüklərindən şok yaşaya bilər, amma hərbi jurnalist özünü ələ ala bilməli və hisslərini cilovlamağı bacarmalıdır. Yaşadığı o dəhşətin şokunu ətrafdakı insanlara təsir edəcək şəkildə yaşamamalıdır. Hərbi jurnalist hər zaman bilməlidir ki, sakit baxış, sakit başla, öz ayaqlarının üzərində möhkəm durmaqla o həm özünə, həm ətrafındakılara yardım etmək iqtidarına sahibdir. Hərbi jurnalist mümkün qədər soyuqqanlı olmalı, hər şeyi çox ürəyinə salmamalıdır. Biz hərbi jurnalistlərlə bir araya toplanıb görüşəndə müharibədən danışmırıq. Ümumiyyətlə, o mövzunu açmamağa çalışırıq. Ailəmizdən, gözəl şeylərdən, gələcəkdən danışırıq. Heç vaxt nə keçmişdən, nə müharibədən bəhs etmirik.

-Bəlkə də. Müharibə mövzusunu hər dəfə yenidən açmaq, danışmaq bir məzarı açıb cəsədi ordan çıxarıb yenidən həmin cəsədi dəfn etməyə bənzəyir. Bir çoxları hərbi jurnalistləri qınayır və onların müharibə ilə bağlı danışmaq istəmədiklərindən giley edirlər. Amma mən hərbi jurnalistləri həqiqətən anlayıram. Bu, onların hüququdur. Danışmamaq hüququ. Düşünürəm hərbi jurnalist öz sözünü çəkdiyi faktları yayımlamaqla, yazmaqla artıq demiş olur. Ona görə hər dəfə eyni mövzuları açaraq bizi yenidən eyni hadisələri yaşamağa məcbur etmək olmaz. Sadəcə Xocalı ilə bağlı demirəm bunu. İstənilən müharibə bölgəsində olan hərbi jurnalistlərin dilindən deyirəm.

- Çətin olmazmı? Təsəvvür etdiyindən də çətin idi mənim üçün. Axı insanı təkcə güllə, qəddarlıq yox, həm də xatirələr öldürür. Heç kim bu dəhşəti ikinci dəfə yaşamaq istəməz. Ona görə də mənə baş rol təklif olunanda dərhal razılaşmadım. Kinorejissorlar filmin baş rol ifaçısını əvvəl Azərbaycanda axtardılar. Maraqlıdır ki, bu faciənin bir çox şahidləri onlara litvalı gəncin, yəni mənim hadisələrin şahidi olduğumu, çox şey yazdığımı söyləyib. Mövzu çox ağrılı idi. Hətta filmdən sonra bütün çəkiliş qrupuna psixoloji dəstək lazım oldu.

- Heç vaxt hərbi jurnalistika ilə məşğul olduğuma peşman olmamışam. Həmişə ən ali, insani prinsipləri üstün tutmuşam. İnsan həyatına, insan ağrılarına, insan taleyinə hər zaman həssaslıqla yanaşmışam. Mən insanları heç vaxt milliyyətinə, irqinə, dininə görə ayırmamışam. Bütün insanlar mənim üçün eynidir. Mən heç vaxt heç kimi satmamışam. Mənim üçün hər şeydən üstün əsl insan olmaqdır və ən ümdə məsələ dürüst qalmaqdır. Bir hadisə danışacam sənə. Mən əsirlikdə olanda başıma müxtəlif oyunlar açdılar. Rus əsgərləri məndən satqınlıq tələb etdilər. Mənim onlara cavabım olduqca sərt oldu. Dedim, yaxşısı budur, siz məni öldürün, nəinki mənə bunu etdirin. Çünki mən heç vaxt, heç kimi satmayacağam. Bunu onlara birmənalı olaraq bildirdim. Mən bu ideallarla, həm Xocalıda olmuşam, həm Birinci Qarabağ müharibəsində iştirak etmişəm, həm də Çeçenistanda cəbhədə olmuşam. Bizim peşəmiz çox ağır peşədir. Heç bir qonorar, heç bir maaş o görülən işin qarşılığını ödəyə bilməz. Çünki sən bu peşənin tələb etdiyi işi icra etmək üçün həyatını qoyursan ortaya. Hərbi jurnalistin tək bir hədəfi var, o da obyektiv olmaq.

- Tək istədiyim odur ki, oğlum mənim yolumla getməsin. Çünki bu çox böyük ruh yüksəkliyi tələb edir. Bilirsən, müharibədə insanın əsl iç üzü açılır. Kim dostdur, kim düşməndir, kim satqındır. Bunu həmin ana qədər anlamaq çox çətindir. Əfsuslar olsun ki, indiki zamanda jurnalistika çox bərbad vəziyyətdədir. Dünyanın hər yerində bir çox jurnalistlər satılırlar. Mən bunların şahidi olduqca inam hissimi itirirəm. Çox ümid edirəm və arzu edirəm ki, jurnalistika təmiz, qərəzsiz və obyektiv olsun.

- Hesab edirəm ki, İkinci Qarabağ müharibəsi təkcə Azərbaycan torpaqlarının erməni işğalından azad olunması deyil. Bu, həm də Qarabağın rus və erməni işğalından azad edilməsi kimi qələmə verilməlidir. Çünki o boyda ərazini 30 il işğal altında saxlamağa Ermənistanın gücü çatmazdı. 1993-cü ildə atəşkəs elan olunanda orda bir söz dedim. Dedim ki, vaxt gələcək, biz həmin torpaqlara qayıdacağıq və ədalət bərpa olunacaq. O vaxtdan bu günə kimi mən hər yerdə Azərbaycan həqiqətlərini çatdırmağa davam etmişəm, dayanmamışam. Bu artıq sanki mənim şərəf məsələmə çevrilmişdi.

Azərbaycan İkinci Qarabağ müharibəsinə başlayanda mən əmin idim ki, bu elə-belə savaş deyil. Azərbaycan artıq əmin olaraq öz mövqelərini müdafiəsinə qalxıb, öz torpaqlarını geri qaytarmaq üçün iradə nümayiş etdirdi. Əfsuslar olsun, pandemiya dövrünə təsadüf etdiyi üçün mən Azərbaycana gələ bilmədim. Amma ürəyim orda idi. Televiziyadan, kompüterin qarşısından bir dəqiqə çəkilə bilmirdim. Hər kəndin, hər rayonun işğaldan azad olunmasını həyəcanla izləyirdim və çox sevinirdim. Sadəcə, sosial şəbəkələrdə paylaşımlar edərək Azərbaycanın yanında olduğumu nümayiş etdirirdim. Həmin dövrdə bu cür mənəvi dəstək əhəmiyyətli idi. Mən silah alıb gedib savaşmamışam, amma öz qələmimlə həqiqətləri dünyaya çatdıraraq Azərbaycan xalqının yanında ola bilmişəm. Əlimdən bu gəlib və bunu da əsirgəməmişəm.

- Ən böyük arzum odur ki, bütün qarabağlılar tez bir zamanda öz yurd-yuvalarına qayıdıb yenidən o yerlərdə kök salsınlar.

Bilirəm ki, onların evləri dağıdılıb və dağıdılan təkcə evlər olmadı, Azərbaycanda insanların taleləri də dağıldı. Amma düşünürəm ki, Azərbaycan hökuməti çox ağıllı siyasət yürüdür. Qarabağa aid olan hər santimetr torpaq Azərbaycana qayıdacaq. Bunu çox ürəkdən arzu edirəm. Bütün Qarabağ çiçəklənsin, Şuşa daha da gözəlləşsin və bundan sonra daha gözəl layhələrin beşiyi olsun. Şuşa yenidən çiçəklənməli, hamının getdiyi təhlükəsiz məkana çevrilməlidir. Bunun üçün böyük potensial var və inanıram Azərbaycan hökuməti Şuşanın təhlükəslizliyi üçün əhəmiyyətli addımlar atacaq. Çünki Qarabağ tək Azərbaycanın bir deyil, həm də dünyanın ən unikal məkanlardan biridir. Qarabağ tək öz təbiətinin gözəlliyi ilə deyil, eyni zamanda qədim, zəngin tarixə malik olması ilə dəyərlidir. İstəyirəm ki, Füzuli, Ağdam, Kəlbəcər, Zəngilan və digər işğaldan azad olunan torpaqlar əvvəlki günlərinə qayıtsın.

- Mən Qarabağa ilk dəfə 1992-ci ilin fevralında gəlmişdim. Hərbi toqquşmaların ən qızğın yerlərində oldum. Soyqırımından sağ çıxan xocalıları gördüm. Yadımdadır, Ağdamda otellərin birində qalırdım. Ölən xocalılıların cənazələri Ağdama gətirilmişdi. Onların arasında qadınlar, uşaqlar və qocalar çox idi. Bu, yəqin ki, indiyə qədər gördüyüm ən qorxulu mənzərə idi. O günləri hələ də unuda bilmirəm. 30 il sonra azad olunmuş Qarabağda olmaq məni ən azı azərbaycanlılar qədər kövrəltdi.