Cəbrayıldan qucaqda çıxıb tank belində qayıdan şəhidin evindən REPORTAJ

İki gündür yenə şəhid cənazələri qarşılayırıq. Bayrağa sarılmış tabutlar, fəryad edən analar, bir gecədə qəddi əyilən atalar, baxışları donuq cavan gəlinlər, boynu bükük uşaqlar...

44 günlük Vətən müharibəsindən sonra ilk dəfə idi ki, cəsarətimi toplayıb şəhid ailəsinə başsağlığına getməyə qərar verdim. Bu çox çətin bir ziyarət idi mənimçün. Xüsusilə də hələ cənazəsi qapısına gəlməyən şəhidin evində olmaq daha ağır idi.

"20 Yanvar" metrosunun yanından taksi sifariş verdim. Maşına əyləşəndə sürücü dərhal şəhidin evinə getdiyimi soruşdu. Başımla təsdiqlədim. Yol boyu Ravildən danışdı sürücü. Məlum oldu ki, eyni məhəllədə yaşayırlar.

Bilmədim nə deyim. Güzgüdən baxışlarımız toqquşdu. O baxışlarda sağ qaldığı üçün utanc hissi vardı sanki.

Yasamalın ensiz, tıxaclı küçəsini üzüyuxarı qalxdıqca izdiham görünməyə başlayır. Yol boyu 12-13 yaşlı yeniyetmələr əlində, çiynində bayraq dalğalandırır. Sürücü dedi ki, burdan o tərəfə maşın girməyəcək, gərək düşüb piyada gedim. Elə də etdim. Sürücü ilə sağollaşıb maşından düşdüm. Önümə çıxan 40 yaşlarında nigaran baxışlı bir qadından şəhidin evinə hardan gedə biləcəyimi soruşdum. Məlum oldu ki, xanım da ora gedir. Birlikdə addımladıq. Xısın-xısın ağlayan bu gənc xanımın Ravilin yaxını olacağını düşündüm. Məlum oldu ki, heç bir qohumluq əlaqəsi yoxdur. Şəhid anasıdır. İlahi, bu yaşda da şəhid anası olarmı? Axı çox gəncdir.

Dostoyevskinin bir sözü var. Deyirdi ki, “insanları bəzən dərdlərindəki oxşarlıq qədər bir-birinə bağlayan heç bir şey yoxdur”. İndi bu qadın da bala dərdini götürüb gedirdi o evə.

Hamının baxışlarında nigarançılıq, hərəkətlərində bir təlaş var. Əllərində bayraq aşağı-yuxarı qaçışan uşaqlar isə nə baş verdiyini dərk etmirdilər. Hələ lap kiçik yaşlarda olan bir oğlan uşağı yolda hər gördüyü qara maşının arxasınca, “Şəhid gəldi, şəhid gəldi” deyib hay salırdı.

Şəhid Ravilin böyüdüyü qaçqın daxmasının olduğu həyətə yaxınlaşdıqca bədənimi buz kəsir, barmaqlarımda keyimə hiss edirəm. Üstündən kədər yağan ikimərtəbəli yarımtikilinin önündəki izdihamı yarıb böyük, ağ mağara yaxınlaşıram. İçimdə bir az narahatlıq, bir az da xəcalət hissi ilə mağarın içərəsinə boylanıram. Ağlamaqdan gözləri şişən qadınlardan Ravilin anasını, yaxınlarını soruşuram. Bir xanım məni mağarın başına qədər müşayiət edir. Ravilin anasını göstərir. Yaxınlaşıb yanında əyləşib qadınlarla söhbətinə qulaq asıram. Balasını itirən anaların gözlərinə baxmaqdan həmişə çəkinmişəm. Ravilin anasının gözlərinə də baxa bilmədim.

Xatirələrindəki oğlunu qucaqlayır, boyunu sevir. Onun haqqında keçmiş zamanda yox, indiki zamanda danışır:

Ravil 44 günlük müharibə zamanı ən ağır, çətin əməliyyatlardan, “Qisas” anti-terror əməliyyatından sağ çıxsa da, bu son döyüşdən sağ çıxa bilmədi. Bu onun, “ya şəhid olacam, ya general” şüarı ilə seçdiyi şərəfli yolu idi. Bir çox arzuları yarımçıq qalsa da, Ravil vətənlə bağlı arzusuna çatmışdı.

- Biz elə xoşbəxt idik ki... Biz onunla tanış olanda Ravil hərbçi deyildi. Bacımın həyat yoldaşı hərbçi idi, onların əziyyətlərini, bacımın qorxularını gördüyüm üçün həmişə deyirdim, mən heç vaxt hərbçi ilə ailə qurmaram. Mən özüm xoreoqrafiyanı bitirmişəm. Ravil də incəsənət sahəsində təhsil almışdı. Biz tanış olanda mənim onun gələcəklə bağlı planlarından xəbərim yox idi. Toyumuza bir həftə qalmış gəlib dedi ki, Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrdə işə düzəlib.

Ravilin əsas ixtisası aktyorluq olub. Azərbaycan Dövlət Mədəbiyyət və İncəsənət Universitetinin kultorologiya fakültəsində dörd il təhsil alan Ravil tələbəlik illərində bir sıra qısammetrajlı filmlərdə rol alır, 2012- ci ildə Xəzər Televiziyasında yayımlanan “Həyat varsa” adlı teleserialın bölümlərindən birində həkim roluna çəkilir. Qısa bir müddət model kimi də fəaliyyət göstərib. Universteti bitirdikdən sonra hərbi xidmətə yola düşən Ravil hərbi xidmət zamanı fikrində qəti bir dəyişiklik edir. Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrdə xidmət edərkən o, həyatının geri qalan hissəsini vətənə həsr etmək qərarını verir. Ravilin bu qərarı nə ailəsinin, nə də bir həftə sonra sonra evlənəcəyi qızın (Leyla) ürəyincə olmur. Onun qərarına qarşı çıxan ailə üzvlərinə dediyi son söz isə bu olur: “Mən şəhid olmasam, o şəhid olmasa, bu torpaqları kim azad edəcək bəs?”

Leyla Ravildən bəhs edərkən qeyri-ixtiyari dodaqlarına təbəssüm qonur. Telefonu açıb xoşbəxt günlərindən xatirə qalan şəkilləri göstərir mənə.

- Bizə zəng gələndə birinci dedilər ki, Ravil yaralanıb. Qəribə də olsa, sevindim. Dedim eybi yox, təki sağ qalsın, gedib görüm onu. Amma sonra dedilər ki, qan itirdiyi üçün keçinib. Güllə sinəsindən dəyib. Əlaqə yarada bilməyib ki, kömək çağırsın. Tibbi yardım heyəti gəlib çatana qədər qan itkisindən ölüb. Bəlkə də vaxtında gəlib götürsəydilər, sağ qalardı. O balalarından doymadı, mən ondan doymadım. Çox ağırdı. Çox çətindi. Dözə bilmirəm. İki gündü yolunu gözləyirəm. Gündə beş dəfə zəng vururdu mənə. İki gündü telefon susub...

- Melisa doğulandan iki gün sonra getdi cəbhə xəttinə. Arada icazə istəyib ki, gedim balalarımı görüm. İcazə verməyiblər. Sonuncu dəfə telefonla danışanda dedi, Leyla, mənə nə isə olsa, uşaqlardan muğayat ol. Elə hey deyirdi, mən Milli Qəhrəman olacam (ağlayır). Mən onu evdən gülə-gülə yola salmışdım. Bilsəydim bu onun son gedişidir, ölərdim, amma buraxmazdım getsin. Həmişə deyirdi ki, Leyla, görəsən biz yaşlananda necə görünəcəyik? Sonra da deyirdi, yox mən qoymayacam qocalaq. Uşaqlar böyüyəndən sonra hər səhər idmana çıxarıq, dəniz kənarında velosiped sürərik. Bizim o qədər arzularımız var idi. Hamısı yarımçıq qaldı... Məni tək qoydu getdi.

- Biz evlənəndən kirayədə yaşayırdıq. Ən böyük arzusu ev almaq idi. Deyirdi, ev alacam Leyla, bir az da səbr et...

Hıçqırıq boğur Leylanı. Başını qaldırıb Ravilin divardan asılan şəkilinə baxır: “İstəmirəm ay Ravil, ev zad istəmirəm, özün gəl...” deyir.

Ravilin böyüdüyü “evə” girirəm. Darısqal, yarıqaranlıq, sanki heç vaxt günəş şüasının düşmədiyi bu daxmaya ev demək mümkün deyil. Amma Ravil bu daxmada böyüyüb. Bu uçuq-sökük daxmanın sınıq-salxaq qapısından anası onu məktəbə, sonra universitetə yola salıb. İndi bir neçə saat sonra bu qapıdan anası Ravili son mənzilə yola salacaq.

Saat 4:00. Hamı şəhidini gözləyir. Gözlər yalnız bir istiqamətə zillənib. Bayraqlarla bəzənmiş yola. O yola yalnız bir qadın Ravilin cənazəsinin deyil, özünün gələcəyi ümidi ilə baxır. Bir möcüzə gözləyir o yoldan Leyla. Elə bu an bir telefon uzadırlar ona. Ondan Ravilin bədənində hər hansı bir işarə olub-olmadığını soruşurlar. O an Leylanın gözlərində dəşətli bir işıq görünür. O necə bir ümid işığı idi hər tərəfi aydınlatdı sanki. İşıq saçdı Leyla bir neçə saniyəlik ətrafa. Ravilin bədənində əməliyyat izinin olduğunu dedi və dəstəyin o tərəfindən gələn cavab gözündəki işığı o anda söndürdü.